Energievademecum

energiebewust ontwerpen van nieuwbouwwoningen

download

bestel de gedrukt versie

Bijlage 3 Soortelijke massa en λ-waarde van bouwmaterialen Bij λ-waarden (lambda-waarden) wordt onderscheid gemaakt tussen de λD-waarde en λreken-waarde. De eerste, λD, betreft de warmtegeleidingscoëfficiënt van het materiaal 'in het laboratorium bepaald' (de D staat voor Declared) en de tweede waarde, λreken, de waarde waarmee gerekend mag worden. De rekenwaarde is voor isolatiematerialen in de meeste gevallen gelijk aan de λD-waarde, maar voor enkele materialen en toepassingen moet de waarde gecorrigeerd worden voor vochtopname, veroudering (in ruime zin) en temperatuur. Hiervoor zijn enkele correctiefactoren in gebruik, zie NTA 8800 [30]. Een voorbeeld is de factor van 1,05 die gebruikt wordt voor het in het werk 'los' aanbrengen van bijv. minerale wolvlokken, in nieuwbouwconstructies die speciaal ontworpen zijn voor in het werk isoleren. Bij metselwerk moet men ook rekening houden met de voegen. In NTA 8800 zijn daarvoor tabellen opgenomen voor de λ-waarden inclusief voegen.De bijgaande λreken-waarden (lambda-reken-waarden) zijn indicatief. Gebruik daarom voor definitieve berekeningen altijd officiële gegevens (met certificaat) van de desbetreffende fabrikant, of ontleen de waarde aan NEN en ISO 10456 of voor ramen en kozijnen bijlage H van NTA 8800.Wanneer voor de soortelijke massa en de λ-waarde twee waarden zijn gegeven, kan de λ-waarde voor een tussenliggende waarde van de soortelijke massa lineair worden geïnterpoleerd. Diverse leveranciers van isolatiematerialen hebben op hun sites [246] veel nuttige en toegankelijke informatie vermeld over het rekenen met λ-waarden t.b.v. het bepalen van Rc-waarden. Ook zijn soms rekenmodellen te downloaden. Bijgaande tabel geeft een overzicht van de soortelijke massa en λ-waarde (rekenwaarde) van gangbare bouwmaterialen (afbeelding B.3-1). Alle waarden in onderstaande tabel zijn indicatief. Afb. B.3-1 ( λ-waarde van gangbare bouwmaterialen )

Materiaal Soortelijke massa [kg/m³] λreken [W/m·K]

		Droog binnen milieu	Overig
Beton
Gewapend grindbeton (1% staal)	2450	1,90	2,30
Gewapend grindbeton (2% staal)	2500	2,15	2,50
Lichtbeton	1900	1,28	1,44
Lichtbeton	1600	1,03	1,16
Cellenbeton	800	0,23	0,25
	600	0,17	0,19
	400	0,12	0,13
Metselstenen
Betonsteen	2300	1,83	2,06
Gevelklinkers, hardgrauw	1900	0,90	1,21
Rood/boerengrauw	1500	0,64	0,87
Kalkzandsteen	1750	1,14	1,52
Porisosteen	1350	0,57	0,76
Pleisterlagen
Cementpleister	1900	1,0
Kalkpleister	1600	0,70
Gipspleister	1300	0,50
Isolerend pleister (bijv. met ps-bolletjes of geëxp. kleikorrels)		0,08 - 0,11
Hout- en plaatproducten
Hardhout	800	0,21*
Naaldhout	550	0,13*
Multiplex	700	0,17
Hardboard	1000	0,30
Zachtboard	250 -300	0,10
Houtwolcementplaat	350 -700	0,10 - 0,23
Houtwolmagnesietplaat	400 - 700	0,14 - 0,23
Rietvezelplaat	250 -350	0,08 - 0,09
Isolatiematerialen**
Kunststofschuimen
Geëxpandeerd polystyreen (EPS)	15	0,04
Geëxpandeerd polystyreen (EPS)	20 - 25	0,030 - 0,035
EPS met natuurlijke grondstoffen	35	0,034
Geëxtrudeerd polystyreen (XPS)	30 - 40	0,027
Geëxtr. Polystyreen (XPS)(CO2 geblazen)	25 - 45	0,025 - 0,036
Polyurethaan (PUR)(H) CFK-vrij	30 - 35	0,023 - 0,029
Polyurethaan (PUR) ter plaatse gespoten	30 - 35	0,035
Polyisocyanaat (PIR)	30 - 35	0,026
Resol met HCK	35	0,021 - 0,025
Anorganische materialen
Minerale wol (glas- en steenwol)	> 35	0,030 - 0,040
Geëxpandeerde kleikorrels (cement gebonden)	600 - 1200	0,10 - 0,20
Perliet (los gestort)	100 - 120	0,045 - 0,055
Vermiculite	70 - 100	0,05 - 0,06
Organische materialen
Geëxpandeerde kurk	100 - 200	0,041 - 0,046
Stroleem	300 - 1600	0,1 - 0,7
Cellulose	30 - 60	0,038 - 0,04
Vlaswol	25 - 50	0,035 - 0,04
Houtwoldeken	55	0,038
Houtvezel isolatieplaat	140 - 180	0,040 - 0,045
Houtvezel isolatieplaat	50 - 60	0,036 - 0,038
Wol van gerecyclede kleding	25	0,039
Strobaal liggend (stro loodrecht op gevel)	90 - 110	0,06***
Strobaal op zijn kant (stro evenwijdig aan gevel)	90 - 110	0,045***
* Loodrecht op vezelrichting Officieel heten alleen materialen met een λ-waarde ≤ 0,10 W/(m·K) 'isolatiemateriaal'* Bron: Bouwen met stro; Michel Post e.a., Uitgeverij Aeneas, Boxtel, 2013
Een reflecterende folie, grenzend aan een luchtspouw ≥ 20 mm en niet of zwak geventileerd, aan één zijde van een isolatiemateriaal levert een extra Rc-waarde van 0,39 m²·K/

uitgave
Klimapedia, kennisbank voor bouwfysica, binnenmilieu, installaties en duurzaamheid, zesde, herziene uitgave, 2020
ISSO, kennisinstituut voor de installatiesector, 2020

Versie 6.00

tekst & samenstelling
BOOM-SI, Milieukundig Onderzoek-& OntwerpBuro, Delft
ir. Ernest Israëls †
ir. Frank Stofberg
ir. Ieke Kuijpers-van Gaalen

Klankbordgroep basisuitgave 2015
ir. Claudia Bouwens (NEPROM, Lente-akkoord)
ir. Leo Gommans (Faculteit Bouwkunde TU Delft, Hogeschool Zuyd, Heerlen)
ir. Kees van der Linden (Klimapedia, AaCee Bouwen en Milieu)
drs. ing. Harry Nieman (Instituut voor Bouwkwaliteit / Hogeschool Windesheim-Zwolle)
drs. ing. Michel Verkerk (ISSO)
ing. Klaas de Vries (RVO.nl)
ir. Harry van Weele (ISSO)
drs. Ruud van Wordragen (RVO.nl)

opdrachtgever
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl)
De uitgave 2015 is op verzoek van de partners van het Lente-akkoord gerealiseerd, de actualisatie 2020 op verzoek van RVO.

Illustraties
ISSO en BOOM-SI, tenzij anders vermeld

Fotografie
BOOM-SI, tenzij anders vermeld

gerelateerd

Energievademecum [2010] Energievademecum [2015] Energievademecum [2017]

Hogeschool van Amsterdam HZ University of Applied Sciences NHL Stenden Hogeschool Hanzehogeschool Groningen Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Avans Hogeschool, Tilburg en Den Bosch De Haagse Hogeschool Hogeschool Utrecht Windesheim, Zwolle Hogeschool Inholland Alkmaar Technische Universiteit Delft Nederlands Vlaamse Bouwfysica Vereniging Stichting Kennisoverdracht Bouwfysica

Klimapedia is een kennisbank voor bouwfysica, binnenmilieu, installaties en duurzaamheid. Les- en kennismateriaal worden hier aangeboden van technische universiteiten, technische hoge scholen en vakgerichte cursussen. Docenten en cursusleiders kunnen hier hun dictaten, presentaties, toetsen, oefeningen en achtergrondinformatie delen en beschikbaar stellen voor collega’s, studenten en andere geïnteresseerden.

Energievademecum

Inhoudsopgave

gerelateerd

Onze partners

Over Klimapedia