Dit rapport onderzoekt de mogelijkheden voor de toepassing van het Earth, Wind & Fire concept in gestapelde woningbouw.
Inleiding
Tot 2030/2040 zijn in Nederland 1 miljoen nieuwe woningen nodig, een geweldige uitdaging. Volgens het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zou de helft hiervan in steden of in binnenstedelijke gebieden worden gebouwd, en dus in hoogbouw worden opgetrokken. De werkelijke transformatiepotentie is volgens een raming van projectontwikkelaar BPD maximaal 300.000. Voor een deel zullen dit nieuwe woningen zijn, voor een deel gerealiseerd door transformatie van bestaande kantoor- of andere utiliteitsgebouwen. Deze woningen moeten uiterst energiezuinig, of (bijna) energieneutraal zijn, en in elk geval “los van het gas”. Rekening moet worden gehouden met klimaatverandering en warmte-eiland effecten bij hogere welvaartseisen dan in het verleden. Het aandeel van de installatiekosten in de totale bouwkosten voor binnenklimaat en energie zal hierdoor stijgen. Door het hoge bouwtempo zal de neiging bestaan zoveel mogelijk traditionele technieken in te zetten, omdat dat dat vaak met minder risico’s en bouwtijd gepaard gaat. De nieuwe energieconcepten zijn echter allesbehalve traditioneel, en volgens de huidige inzichten ook aanmerkelijk duurder: de energietransitie is niet goedkoop! De installatiesector acht zichzelf in hoge mate verantwoordelijk voor deze transitie en wrijft zich door de te verwachten omzetstijging al in de handen. In tegenstelling hiermee staat de noodzaak om met name voor de sociale woningbouw de bouwkosten zoveel mogelijk te drukken. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat we geen spijt krijgen van de plannen die in hoog tempo moeten worden ontwikkeld?1 Zijn er geen mogelijkheden de energietransitie voor de gestapelde woningbouw op een duurzame, eenvoudige en goedkoper manier te realiseren? Probleemoplossingen worden veelal gezocht in verbetering van bestaande technieken. Ben Bronsema, geestelijk vader van het Earth, Wind & Fire concept, pleit daarentegen voor de probleembenadering van Buckminster Fuller2. Figuur 1 – quote van Amerikaanse architect R. Buckminster Fuller (AZQuotes) Het nieuwe model dat in deze haalbaarheidsstudie wordt geanalyseerd, omvat in hoofdzaak een collectief ventilatiesysteem in een meerlaags woongebouw op basis van het Earth, Wind & Fire concept (Bronsema B. , 2013). Met dit concept, in principe ontwikkeld voor natuurlijke airconditioning in kantoorgebouwen, kan niet alleen een substantiële bijdrage worden geleverd aan de noodzakelijke energietransitie in de gestapelde woningbouw, maar kunnen tevens veel voorkomende binnenklimaat-problemen in dit type gebouwen worden voorkomen. Het gaat niet om een hightech, maar om een onderhoudsvriendelijke low-tech oplossing met lage exploitatiekosten. Het EWF-concept is in 2019 voor het eerst toegepast in hotel BREEZE in Amsterdam IJburg, en heeft daarvoor ook de EZK Energy Award Bedrijven 2019 gewonnen. Op de website van het RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, 2020) wordt hierover geschreven: ‘Dat Hotel Breeze als winnaar uit de bus kwam is te danken aan de combinatie 1Debat Investeringsplan voor Duurzame Verstedelijking van Neprom/NVBI, 5 april 2018 2Amerikaans architect, systeemtheoreticus, schrijver, ontwerper en uitvinder (1895 – 1983) 4 5 Blad 5 / 83 Datum: 5 februari 2020 Referentie: 16589 Code: TESN118068 van zowel het inspirerende Earth, Wind & Fire totaalconcept, de navolgbaarheid én opschalingsmogelijkheden.’